به نقل از «ایرنا»

آشنایی با آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در قشم سرزمین آب و آفتاب

تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۶۹۴۰۹۸

ماه رحمت و مغفرت الهی، ماهی که سالکان و عاشقان کوی دوست آداب و مناسک ماه های رجب و شعبان را به امید ورود به این ماه الهی، آن هم با پاکیزگی روح و روان به جای آوردند.

قشموندان در آخرین روزهای ماه شعبان جان و روح خود را برای ضیافتی مهیا ساختند که در آن میهمانی به جای طعام چرب و شیرین و نوشیدنی های گوارا، از وارد شوندگان به این ضیافت با غفران و رحمت و دیدار وجه یار پذیرایی می کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آنان اندرون را از طعام و شراب تهی داشتند تا در آن، نور خیره کننده وجه یار را مشاهده کنند و با دوست فارغ از قیل و قال عالم ملک و زد و بندهای حیوانی خلوت کنند و از خرمن معرفت الهی خوشه هایی را برگرفته و توشه و آذوقه بقیه سال خود قرار دهند.

ماه مبارک رمضان در گوشه و کنار کشور پهناورمان ایران و نیز نقاط مختلف جهان با آداب و رسوم خاصی برگزار می شود. در شهرستان قشم و یا مجمع الجزایر قشم که شامل جزایر قشم، هنگام و لارک است، مسلمانان آداب و رسوم خاصی برای ماه رمضان دارند که البته برخی از این آداب و رسوم هم اینک با گذشت سالیان سال منسوخ شده است.

رویت هلال ماه یکی از آداب و رسوم جزیره نشینان قشم است

در قشم زیبا در آغاز ماه مبارک رمضان با شور و حالی خاص سخن از چگونگی اعلام شب اول ماه رمضان با رویت هلال ماه است وطبق آیه کریمه «یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِ ۖ قُلْ هِیَ مَوَاقِیتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ ۗ » - (ای پیامبر از تو سوال می کنند که سبب بدر و هلال ماه چیست؟) - جواب بده که آنها بیان اوقات اند و (تقویم طبیعی) برای(نظام زندگی) مردم و (تعیین وقت) حج است.

تکلیف است بر مردم که بعد از پایان ایام شعبان، با غروب آفتاب چشم بر آسمان بدوزند و هلال ماه را رویت کنند. روش رویت نیز از قدیم الایام چشم های تیزبین و سرشار از اشتیاق مردم بوده اگر چه امروزه با پیشرفت های علمی با چشمان مسلح و از طریق رسانه های جمعی رویت هلال ماه به اطلاع مردم رسانده می شود، اما مردم جزیره بر اساس اعتقادات و آداب و رسوم گذشته خود و با در نظر گرفتن شاخص هایی در آسمان، بعد از نماز مغرب به جستجوی هلال ماه می پردازند.

اغلب آنان از فراز مناره های مساجد، تپه ها و بلندی های اطراف نظاره گر آسمان می شوند و کسی که هلال ماه نخستین شب رمضان را می بیند، به نزد امام جمعه یا شیخ شهر می رود و مشاهده ماه را اظهار می کند.

پس از ادله کافی و اثبات آن با نظر امام جمعه از بلندگو های مساجد در چند نقطه شهر موضوع اعلام می شود و فردای آن روز مسلمانان روزه دار می شوند.

جارچی ها

مرد کهنسال قشمی، هنوز هم به یاد گذشته، در شب های رمضان در کوچه و محله ها می گردد و بر طبل خود می کوبد تا روزه داران را برای سحر بیدار کند. او آخرین یادگار و بازمانده دوران سپری شده جارچی ها است.

اعلام بیدار باش اهالی برای امساک، در گذشته از سوی جارچی ها با کوبیدن بر طبل شبانه در محلات و با پخش صدای فرد جارچی از دهانه قیف (شیپور) انجام می شده و ترتیب آن چنین بوده که وی هر سحر در محلات با کوبیدن در بعضی از منازل به وسط کوچه می آمده و مردم را از خواب بیدار می کده تا برای امساک آماده شوند. در قبال این کار، اندک مزدی دریافت می کرده است.

کودکان و روزه داری

به هر روی، با شروع نخستین روز ماه مبارک رمضان، روزه داری مردم جزیره آغاز می شود و در هر خانه حتی کودکان، به خصوص دختران، مکلف به روزه گرفتن هستند. مردم جزیره، سخت بر این عقیده هستند که دختران و پسران خردسال باید روزه بگیرند تا از همان اوان کودکی خوی و عادت ماه مبارک رمضان را به خود بگیرند و مطلوبیت روزه را در سلامت جسم و نشاط روح خویش احساس کنند.

در جزیره قشم روزه کله گنجشکی، آنچنان که در دیگر نقاط کشور در مورد کودکان متداول است، مرسوم نیست و مردم به آن اعتقادی ندارند.

چاوش خوانی 

همچنین، برنامه های خاصی در مساجد در این ماه برگزار می شود و رونق مساجد با مملو شدن از نمازگزاران روزه دار، قاریان قرآن، مداحان و چاوش خوانان به صورت گروهی و برگزاری مجالس سخنرانی در اوقات بعداز نماز ظهر و بعداز نماز عشاء و نماز سنت تراویح، حال و هوای معنوی خاصی را پدید می آورد. به ویژه آنکه سخنرانی ها بیشتر از تفسیر سوره های خاص قرآن از جمله (سوره قصص، سوره یوسف و سوره بقره) است و سخن گفتن از سیره نبوی محتوای اصلی سخنرانی ها را تشکیل می دهد.

قرائت قرآن 

به طور معمول در نمازهای تراویح که هر شب در ایام رمضان در مساجد اهل سنت اقامه می شود، یک جزء قرآن توسط امام جماعت قرائت می شود تا پایان رمضان به عدا ایام و شب های این ماه سی جزء تمام(یعنی یک ختم قرآن) به انجام می رسد. البته در مسجدهایی که کار امامت را امامان کهنسال به عهده دارند از سوره زلزال شروع و به سوره ناس ختم می کنند یا بعضا" جزء آخر قرآن را می خوانند.

همچنین، قرآن خوانی شبانه به صورت دورخوانی با حلقه زدن به دور هم در مسجد هر محله و در منازل شهر و روستا توسط گروهی از جوانان و با حضور معلمین قرآن که اغلب افراد حافظ کل قرآن هستند. اجرا می شود و هر شب یک تا سه جزء را ختم می کنند و در پایان ختم سی جزء تهیه شیرینی را بر عهده یک نفر می گذارند و آن یک نفر هم کسی است که در این جمع دورخوانی، قرائت سوره یس در نوبت قرائت او بوده است.

بازی های سنتی 

به دنبال این مجالس روحانی، جوانان در شب های رمضان در محلات و خیابان های روشن شهر و روستا به انجام مسابقات ورزشی می پردازند و یا بازی های محلی دیگری از جمله بازی رواه(در روستای کوشه)، بازی دامن(در روستای کاروان) و بازی درا - مازا(در شهر قشم) را انجام می هند. کودکان و نوجوانان هم با بازی های کلمپا، دارتوپا و بازی تیله تا هنگام سحری خوردن مشغول و سرگرم می شوند.

لیالی قدر 

با فرا رسیدن نیمه ماه و قرائنت دعا در قنوت در رکعات آخر نماز سنت وتر و رفتن به پیشواز لیالی قدر، جنبه معنوی و صفای روحی روزه داران بیشتر می شود.

اعتقاد مردم به لیله القدر نیز حسب روایات و احادیث از شب های ۲۱، ۲۲، ۲۵، ۲۷ و ۲۹ رمضان بوده که طلب مغفرت و عبادت در این شب ها به دلیل حضور تمامی ملائک و فرشتگان در زمین، در شب لیله القدر با حضور جبرئیل امین و فرشتگان مقرب که برای جمع آوری و انتقال اعمال انسان ها از آسمان ها به زمین فرود می آیند به عنوان یک فرهنگ قرآنی از اعتقادات مهم مردم این جزیره است.

نکته مهم دیگر که به معنویات این ماه پیش از همه می افزاید، قرار داشتن سالگرد شهادت امیر مومنان علی (ع) در ۲۱ رمضان و ایام ضربت خوردن مولا در ۱۹ رمضان المبارک است که مومنین شیعه و اهل سنت جزیره به عزا و سوگ می نشینند و با لبان روزه بر ابن ملجم خبیث که شمشیر زهر آلود را بر فرق داماد گرامی رسول خدا در محراب نماز وارد آورد لعن و نفرین می فرستند و بر سخن آن سرور و مولای عزیزی که خواهان یک ضربه در قبال یک ضربه وارده بر دشمنش است و نشان اعلایی از کرامت، بزرگواری و شایستگی در عدالت اجتماعی است آفرین می گویند و از خداوند متعال محشور شدن خویش را با وی و پیامبر گرامی اسلام در این ایام مهم از رمضان عظیم و مبارک مسئلت می کنند.

اعتکاف 

شب بیداری ها همچنان با حضور در نمازهای تهجد شبانه به صورت جماعت و انفرادی در منازل و مساجد با قرائت جزء جزء قرآن کریم به صورت زیبا ادامه می یابد.  

بخشی دیگر از سنت های حسنه، اعتکاف در مساجد - از جمله مسجد جامع شهر - در دهه آخر رمضان است که این آیین ها نوعی التزام و پایبندی کامل با نیت ماندن در مسجد و عدم خروج(مگر در موارد خیلی ضروری) بوده و معتکفین با اخلاص خاص به راز و نیاز با معبود خویش می پردازند

ضیافت افطاری 

در ایام رمضان ضیافت های بسیاری توسط مردمی که وضعیت مالی مناسبی دارند (بازرگانان، تجار و صنعتگران) بر پا می شود و از همه مردم دعوت به عمل می آید در این ضیافت های پر ثواب شرکت کنند و آنچه زیباترین جلوه میهمانی در این ماه مبارک را به نمایش می گذارد میهمانی کردن روزه داران غریب و اقشار کارگر جامعه در مساجد بر سر سفره های فراهم آمده از دست پخت زنان خانه دار با غذاها و خوراکی ها و نوشیدنی های محلی است که توسط مردمان خیر همجوار مساجد در سینی ها چیده می شود و بر دست مردان و زنان محل به سوی مساجد حمل می شود.

خوردنی ها و نوشیدنی های فراوان از نعمات الهی، نظیر خرما که ابتدا گشاینده روزه است و آنگاه خوردنی های دیگر نظیر حلوای کسترد پودر(اروت)، فرنی، آبگوشت، پلو، عدس، زولبیا(زلبی)، حلیم، ژله(لرزانک)، رشته، سمبوسه، سوگو، شیربرنج و نان های محلی به نام نان خمیر(نان کپک)، نان تومشی، نان دستی(نان چوبه)، نان بنی (نان لیهی)، نان رخته، نان پکاره و نان تخم مرغی سفره های خانه ها و مساجد را رنگین می کند و میهمانان با تناول از سفره افطار و سپس حضور در نمازهای جماعت، غفران و رحمت برای برادران و خواهران میزبان خویش آرزو می کنند.

زکات 

از دیگر اعمال شایسته در این ماه پرداخت زکات مال توسط توانگران و زکات فطیه صائمین است که زکات مال از ۱۵ رمضان به بعد شروع می شود و زکات فطریه در روز عید فطر است.

فلسفه این نوع زکات، طبق حدیث رسول خدا محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، به منظور کفاره اشتباهات شخص روزه دار در ایام روزه است که با مضمون حدیت رواه ابوداوود (زکاه الفطر طهره للصائم من اللغو و الرفث و طعمه للمساکین) یعنی زکاه فطریه به آن جهت فرض شناخته شده و رسول خدا به آن تاکید داشتند که روزه دار از گناه سخنان یاوه و ناشایست پاک شود.

از طرفی، در این روزهای مبارک فقیران و ساکنین از ذلت، خواری، گدایی و تکدی بی نیاز شوند و چون عید به دنبال این ایام خواهد بود، امر رسول خدا بر غنی کردن فقرا در این روز عید از گردش و طواف برای گدایی بی نیاز باشند. این نوع زکات توسط بزرگ خانواده پرداخت می شود و به تعداد افراد تحت تکفل وی که مقدار ۲.۱۷۶ گرم بوده که مردم جزیره همان سه کیلو را در نظر می گیرند و از نوعی خوب که مواد غذایی اغلب مورد مصرف همه است(نظیر برنج، گندم و خرما) با شرح نیتی لسانی و قلبی که می گویند(اداء می کنم زکات فطر خودم و آنهایی که نفقه شان بر من واجب است لله تعالی و الله اکبر) و سپس بین فقرا به همان مقدار تعیین شده تقسیم می کنند.

خداحافظی با رمضان 

آنچه در آخر ماه رمضان برای مردم جزیره قشم قابل اهمیت است حسرت و اندوه سپری شدن سریع این ماه بزرگ با آن همه فیوضات است که با اشعاری تحت عنوان «الوداع یا رمضان» به منظور خداحافظی با این ماه متحول کننده می خوانند و منتظر فرا رسیدن آن در سال آینده می مانند. این عمل توسط مردان و زنان هم در منازل و هم در مساجد انجام می گیرد.

در مساجد به صورت گروهی بعد از نمازهای فرض و نافله از بلندگوی مساجد در شب های آخر رمضان پخش می شود و آن هم به صورت همخوانی است و همچنین در مناجات سحری نیز به صورت انفرادی از بلندگوی چند مسجد شهر و روستا پخش می شود.

قطرات اشکی که از چشمان میهمانان خدا در مراسم الوداع فرو می چکد تجلی گری ایمان محکم و همه جانبه مردم مومن و متدین جزیره قشم سرزمین آب و آفتاب و یادآور حالات روحانی آنان در شب های پرفیض و برکت این ماه عظیم و مبارک است.

ماه مبارک رمضان امسال از فردا یکشنبه ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ آغاز می‌شود.

برچسب‌ها فطریه شیعه اهل سنت قشم قرآن کریم

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فطریه شیعه اهل سنت فطریه شیعه اهل سنت قشم قرآن کریم ماه مبارک رمضان آداب و رسوم مردم جزیره رسول خدا روزه دار هلال ماه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۶۹۴۰۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علم‌الهدی: وقتی نیرو‌های نخبه نظام به دنبال اجرای شرع و قانون بیفتند، باید حمایت مردم نیز پشتیبان آنها باشد/ حجاب متعلق به فرهنگ ایران است؛ در شاهنامه، فردوسی از قول منیژه نقل می‌کند «منیژه منم، دخت افراسیاب، برهنه ندیده تنم آفتاب»

سید احمد علم‌الهدی در خطبه سیاسی نماز جمعه این هفته با اشاره به فرارسیدن سالروز شهادت امام صادق (ع) اظهار کرد: مسئله مظلومیت، قصه تکراری در سیره همه اولیای الهی است و شاید یکی از ابعادی که وجود اقدس امیرالمومنان (ع) را اول مظلومان عالم می‌دانند، به این خاطر است که خود مظلوم بود و همه مظلومان عالم نیز از نسل او بودند.

وی افزود: شما ببینید یک شخصیت عالم و فرزانه‌ای را با لباس عبادت از خانه بیرون بکشند، دستهایش را در حدود سن ۶۵ سالگی ببندند و بی‌حیایی سوار بر اسب او را به دنبال بکشد. این مظلومیت برای کدام رهبر و قوم تکرار شده است؟ در همین حد که حتی یهود جسور و عنود نیز با اینکه قاتل پیامبران بودند، اما دست به چنین هتک حرمت‌هایی نمی‌زدند. به همین هم اکتفا نکردند و در نهایت با سم وجود اقدسش را مسموم کردند و به شهادت رساندند.

نماینده، ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) یک وجه تقارن و تشابه نزدیکی هم با وجود اقدس، ولی نعمت ما علی‌ابن موسی‌الرضا (ع) داشتند. یکی اینکه امام صادق (ع) نخستین نفری بود که ولادت امام رضا (ع) را بشارت داد و دوم آن که شهادت امام صادق (ع) از نظر زمانی مقارن با ولادت امام رضا (ع) بود که انگار سرچشمه علم و فضائل امام صادق (ع) وقتی از دنیا رفت، در وجود، ولی معصوم دیگری همچون امام رضا (ع) دوباره متولد شد تا همگان از آن محظوظ و بهره‌مند شوند.

اجتماع صادقیون مصداق یک سنت حسنه است

وی با دعوت رسمی از زائران و مجاوران بارگاه منور رضوی برای حضور در اجتماع بزرگ صادقیون ادامه داد: همچون سال‌های قبل، فردا نیز به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت رئیس مذهب جعفری، زائران و مجاوران امام هشتم (ع) از میدان شهدا به سمت حرم مطهر رضوی راهپیمایی می‌کنند. اجتماع عظیم صادقیون از آن سنت‌های حسنه و نیکی است که همه می‌توانند به نیت عرض تسلیت و ابراز ارادت به محضر امام رضا (ع) در آن شرکت کنند. 

علم‌الهدی گفت: از برگزارکنندگان اجتماع عظیمی که روز چهارشنبه در حمایت از طرح نور برگزار شد تا مردم، شور و ارادت خود را نسبت به فرمانده محترم و شجاع نیروی انتظامی و مجریان طرح نور نشان بدهند، تقدیر و تشکر می‌کنم. وقتی نیرو‌های نخبه نظام به دنبال اجرای شرع و قانون بیفتند، باید حمایت مردم نیز پشتیبان آنها باشد. این اجتماع موردتأیید بنده است و از همه شما برادران و خواهران گرامی برای شرکت در آن تشکر می‌کنم.

کارگر، عنصر سازنده در جامعه

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به فرارسیدن هفته معلم و هفته کارگر به عنوان دو مناسبت جاری تصریح کرد: این روز‌ها در هفته کار و کارگر هستیم. کارگر، عنصر سازنده در جامعه است و توسعه اقتصادی، رشد اقتصادی و جهش تولید به مدد بازوان توانمند او تأمین می‌شود که از این حیث، تأمین معیشت کارگر بر همه مسئولان ضرورت دارد. علاوه بر این، هفته معلم نیز در این روز‌ها در جریان است که با اشاره به آن، نکاتی را عرض می‌کنم.

وی با اشاره به آیه ۲ سوره مبارکه جمعه تأکید کرد: قول مشهور این است که امام (ره) فرمود معلمی شغل انبیاست، اما اشاره امام راحل به هر معلمی نیست، زیرا خداوند عالم در قرآن کریم سه شغل برای پیامبران الهی عنوان کرده است؛ آن جا که می‌فرماید «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» و تصریح می‌کند که پیامبران، آیات الهی را برای مردم می‌خواندند، آنها را تزکیه می‌دادند و کتاب و حکمت به ایشان می‌آموختند. این سه عنوان، سه شرطی است که اگر معلم به آن پایبند بود، آن زمان است که می‌توان گفت آن معلم رهرو طریق انبیاست.

تولید هویت، تکلیف اصلی معلمان

علم‌الهدی با بیان اینکه تولید هویت برای مردم، بزرگترین رسالت انبیای الهی بود، گفت: همه انسان‌هایی که در دوران حیات بابرکت رسول اکرم (ص) در قبایل، عشایر و دسته‌های مختلف که گرفتار امیال نفسانی بودند، بر هم شمشیر می‌کشیدند و قتل و غارت را در روابط خود حاکم می‌کردند، به دست پیامبر اسلام (ص) هویت یافتند، تبدیل به «امت» شدند و جامعه‌سازی کردند. بر همین اساس هم بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با معلمان تأکید کردند که پرورش هویت دانش‌آموزان در کنار علم‌آموزی بر معلمان ضرورت دارد.

وی بیان کرد: معلم مکلف است پیش از آموزش، به دانش‌آموز هویت ملی و دینی ببخشد، زیرا از اساس، هویت دینی محور هویت ملی است. عزیزان من، مسئله حجاب نیز یکی از همین هویت‌های دینی و ملی است. اصلاً حجاب متعلق به فرهنگ ایران است. حتی آن زمان که هنوز اسلام وارد ایران نشده بود، حجاب فرهنگ ایرانیان بود؛ به‌خصوص در تاریخ ایران باستان و انعکاس این فرهنگ را میتوان در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی دید؛ آن زمان که از قول منیژه به عنوان نماد یک زن فرهیخته و ایرانی نقل می‌کند «منیژه منم، دخت افراسیاب، برهنه ندیده تنم آفتاب».

تزکیه، مقدم بر تعلیم است

عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش مکلف است فرهنگ ملی و دینی را به دانش‌آموز تعلیم دهد، اظهار کرد: اگر این فرهنگ به درستی منتقل شد، آن زمان است نسل آینده‌ساز دیگر خودباختگی هویتی نخواهد داشت و غربگرا و غرب‌زده نخواهد بود. برادران عزیز، خواهران گرامی، آن‌چه امروز در دانشگاه‌های آمریکا درحال وقوع است، اینکه استاد دانشگاه را روی زمین می‌کشند و دانشجو را به شدیدترین شکل ممکن سرکوب می‌کنند، همه اینها تابلوی لیبرال دموکراسی و تمدن غربی است که امروزه در ایالات متحده آمریکا به چشم می‌آید. حقیقت اینها همین است، واقعیت اینها همین است. دانش آموز اگر هویت پیدا کند، به اینها وابسته نمی‌شود.

وی افزود: پس از هویت‌بخشی، خداوند عالم تزکیه را مقدم بر تعلیم دانسته است. به همین دلیل، ما نیز تأکید داریم که باید پرورش مقدم بر آموزش باشد. البته در مقوله پرورش نمیتوان فقط به دبیران پرورشی اکتفا کرد، زیرا اصل تربیت از همان معلمی آغاز می‌شود که درحال تعلیم است. آن عظمتی که معلم به خاطر علمش در چشم دانش‌آموز دارد، بهترین ابراز تربیت است اگر معلم دغدغه‌مند باشد. اگر معلم این سه خاصیت را داشت یعنی به دانش‌آموز هویت داد، او را تربیت کرد و تعلیم را به حد کمال به اجرا درآورد، آن زمان است که رهرو طریقت انبیاست.